Jak leczyć zespół jelita drażliwego?

Choć należy do częstych chorób przewodu pokarmowego, to w ostateczności pacjenci rzadko decydują się na diagnozowanie go. Zespół jelita drażliwego, bo o tej dolegliwości mowa, dotyczy około 4% ogółu światowego społeczeństwa i częściej rozpoznaje się go u kobiet. Ma różne oblicza, ale w każdym z nich potrafi być dokuczliwy w skutkach. W tym artykule omawiamy szerzej, czym jest, jak się objawia, ale także jak leczyć zespół jelita drażliwego. Zapraszamy do przeczytania tego tekstu już teraz.

Czym jest zespół jelita drażliwego i jak się objawia?

Zespół jelita drażliwego, jelito drażliwe czy IBS to powszechnie występująca choroba o dużym wpływie na funkcjonowanie chorego. Jednocześnie osoby cierpiące na nią rzadko kiedy wiążą ją z dolegliwością, którą się diagnozuje i leczy. Stanowi ona zaburzenie funkcji przewodu pokarmowego z bólem w obrębie jelita grubego o charakterze nawrotowym. Jednocześnie choroba powoduje problemy z wypróżnianiem – zarówno w postaci biegunek, jak i zaparć, a niekiedy w formie mieszanej. Z tego powodu dzieli się ją na kilka typów, czyli IBS z:

• dominującą biegunką,

• dominującym zaparciem,

• ze zmiennym rytmem wypróżnień (gdzie zaparcia i biegunki występują w podobnej częstotliwości)...

… oraz w formie nieklasyfikowanej, gdy trudno ją przypisać do jednego z powyższych rodzajów. Kluczowe jest też występowanie skurczowego bólu brzucha, najczęściej ulokowanego w lewej części podbrzusza (bez tego nie diagnozuje się tej dolegliwości).

W przypadku pierwszego typu u chorego występują luźne stolce lub wodniste rozwolnienie. Poza tym charakterystyczne jest pojawianie się nagłej i silnej potrzeby wypróżnienia. U osób cierpiących na drugi typ, odchody są twarde lub grudkowate; chorzy często też skarżą się na wrażenie niepełnego oddania stolca. Co warto podkreślić – dolegliwości te nie występują w nocy.

Oprócz tego zespół jelita drażliwego daje takie objawy jak:

• zmiana częstotliwości wypróżnień,

• zmiana wyglądu odchodów,

• wzdęcia i gazy.

Niecharakterystycznymi dolegliwościami, ale czasem współwystępującymi z tą chorobą, są m.in.:

• wymioty,

• odbijanie,

• szybkie nasycanie się w trakcie posiłku,

• obecność śluzu w stolcu,

• bóle głowy i pleców,

• senność,

• częstomocz,

• zaburzenia miesiączkowania,

• ból podczas stosunku seksualnego.

Przyczyny zespołu jelita drażliwego

Do tej pory nie mamy jednoznacznego potwierdzenia, co powoduje zespół jelita drażliwego. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że choroba ta ma przyczyny wieloczynnikowe. Wskazuje się np., że może ona wynikać m.in. z zaburzeń pracy na osi mózg-jelito (układ pokarmowy, szczególnie jelita, są mocno unerwione, więc istnieje silne połączenie między oboma ośrodkami). Uwagę badaczy, skupiających się na IBS, przykuwa przede wszystkim serotonina – neurotransmiter istotny z perspektywy funkcjonowania emocjonalnego. Nieprawidłowości w jego poziomie mogą powodować depresję, jak i inne zaburzenia. Wiele wskazuje na to, że problemy z serotoniną wpływają także na funkcjonowanie układu pokarmowego i mogą być jednym z czynników powodujących wystąpienie zespołu jelita drażliwego, gdyż aż do 95% tego związku znajduje się w jelitach, gdzie steruje motoryką, sekrecją i odczuwaniem dyskomfortu. Co znamienne – częściej IBS diagnozuje się u osób cierpiących na depresję lub zaburzenia lękowe.

Innym czynnikiem, potencjalnie wpływającym na wystąpienie tej choroby, są zaburzenia mikrobioty jelitowej. To flora bakteryjna bytująca w tym odcinku przewodu pokarmowego. Ona również ma ogromny wpływ na funkcjonowanie osi mózg-jelito. Badania dowodzą, że u chorych na IBS często stwierdza się spadki szczepów Lactobacillus i Bifidobacterium, diagnozując jednocześnie rozrost Escherichia coli, Streptococcus oraz Clostridium spp.

Sposoby leczenia zespołu jelita drażliwego

Aby podjąć leczenie zespołu jelita drażliwego, trzeba wykonać odpowiednią diagnostykę. Ta z kolei odbywa się na podstawie Kryteriów Rzymskich IV. Jednym z najważniejszych czynników jest ww. skurczowy ból brzucha, który musi pojawiać się co najmniej raz w tygodniu przez ostatnie trzy miesiące przy wystąpieniu pierwszych symptomów nie wcześniej niż przed sześcioma miesiącami. Ponadto niekiedy zaleca się jeszcze:

• badania morfologiczne,

• wykonanie odczynu Biernackiego,

• badania stężenia CRP,

• wykonanie testów przesiewowych w kierunku celiakii,

• w niektórych przypadkach – przeprowadzenie kolonoskopii (zwykle u pacjentów powyżej 50. roku życia, aby wyeliminować inne przyczyny, w tym nowotwory jelita grubego).

Do tej pory jednak, ze względu na nie w pełni zdiagnozowane przyczyny, nie ma jednolitej rutyny leczenia tej dolegliwości. Istnieją jednak ogólne zalecenia, w tym dotyczące zmiany stylu życia. Poleca się m.in.:

• zwiększenie aktywności fizycznej,

• wysypianie się (i dbanie o jakościowy sen),

• unikanie sytuacji stresowych.

Środki łagodzące zespół jelita drażliwego

Choć nie wiemy jeszcze, jak efektywnie leczyć zespół jelita drażliwego, aktualny stan wiedzy i przeprowadzone badania pozwalają wysnuć, że da się wyodrębnić preparaty łagodzące tę dolegliwość. Wśród nich wylicza się np. probiotyki, przede wszystkim zawierające Lactobacillus plantarum 299v, Saccharomyces boulardi i Bifidobacterium infantis. Ponadto zaleca się stosowanie preparatów na bazie mięty pieprzowej oraz ów rozkurczowych. W trudniejszych przypadkach lekarz może przepisać inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny.