Choroba Gravesa-Basedowa - czym się charakteryzuje i jak ją leczyć?

Tarczyca to organ istotny z perspektywy funkcjonowania całego układu hormonalnego. Jest ona jednocześnie wrażliwa na wahania hormonów, a także szereg czynników środowiskowych, jakie mogą wpłynąć na jej pracę. Bywa również objęta rozmaitymi chorobami, w tym Gravesa-Basedowa. Co to za dolegliwość? Jak się objawia? Jakie są jej przyczyny? W końcu – na czym polega jej leczenie? Zapraszamy do przeczytania tego artykułu, by dowiedzieć się o niej więcej.

Czym jest choroba Gravesa-Basedowa?

Nazywana czasem po prostu chorobą Basedowa to przypadłość z kategorii autoimmunologicznych, która dotyczy tarczycy, wywołując jej nadczynność (jest jej najczęstszą przyczyną). W jej przebiegu system immunologiczny atakuje ten gruczoł, co powoduje nadmierną produkcję wydzielanych przez niego gruczołów – T4 i T3. Choć występuje ona u obu płci, statystycznie wskazuje się, że częściej zapadają na nią kobiety, zwłaszcza w wieku 20-40 lat. Choroba Gravesa-Basedowa często prowadzi do innych dolegliwości, w tym bardzo poważnych, zwłaszcza jeśli w porę nie podejmie się stosownej terapii. Co istotne – dolegliwość tę można leczyć, o ile zostanie prawidłowo zdiagnozowana. Mechanizm tej przypadłości opiera się na aktywacji receptorów hormonów tarczycy przez TSI (czyli immunoglobuliny stymulujące tarczycę), wiążące się z receptorami TSH, znajdujące się na powierzchni komórek tego gruczołu. To z kolei „prowokuje go” do intensywniejszej pracy i wytwarzania większej ilości tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3).

Objawy choroby Gravesa Basedowa

Charakterystycznymi objawami choroby tarczycy Gravesa-Basedowa jest powiększenie gruczołu, wytrzeszcz oczu (orbitopatia), a także obrzęki przedgoleniowe i akropachia (zgrubienie kości palców). Poza tym wylicza się jeszcze takie symptomy, jak:

• zwiększone tętno,
• nerwowość,
• stałe uczucie niepokoju,
• potliwość,nietolerancja ciepła,
• drżenie kończyn górnych.

Ponadto, mimo wzrostu apetytu, obserwuje się wyraźną utratę masy ciała. W trudniejszych przypadkach przypadłość ta prowadzi do zaniku mięśni, osteoporozy oraz objawów cukrzycowych, wynikających z obniżenia tolerancji glukozy. W przypadku najdrastyczniejszego przebiegu choroby może wystąpić tzw. przełom tarczycowy, przejawiającym się gwałtownym wzrostem temperatury ciała, tachykardią, całkowitym brakiem energii, a w skrajnych sytuacjach – śpiączką czy nawet śmiercią.

Co powoduje chorobę Gravesa-Basedowa?

Etiologia choroby Gravesa-Basedowa nie jest w pełni rozpoznana, jednak wyodrębnia się pewne czynniki, mogące wpływać na ryzyko jej wykształcenia się. Wśród nich są m.in. predyspozycje genetyczne. Oprócz tego wskazuje się, że odpowiadają za nią pewne czynniki środowiskowe. W grupie zwiększonego ryzyka są m.in. osoby, które:

• są nałogowymi palaczami albo są narażone na bierne palenie,
• mają do czynienia codziennie z silnym stresem,
• spożywają nadmiarowo jod,

ale i kobiety z wyższym stężeniem estrogenów oraz w ciąży.

Diagnostyka i leczenie choroby Gravesa-Basedowa

Diagnostyka opiera się na wywiadzie i badaniach stężenia hormonów tarczycy. Lekarz zleca analizę:

• TSH,
• FT3,
• FT4,

ale i przeciwciał antyTPO, antyTSHR i anty-Tg. Poza tym często wykonuje się morfologię krwi obwodowej, lipidogram, a także badania stężenia białka w surowicy, ALT czy fosfatazy zasadowej. Przeprowadza się również USG tarczycy.

Samo leczenie ma charakter objawowy przez sprowadzanie hormonów tarczycy do prawidłowego poziomu, zwykle przez terapię farmakologiczną (tiamazolem lub beta-blokerami). Lekarz może też podjąć decyzję o kuracji jodem promieniotwórczym, a tam, gdzie to konieczne, zaleca się operację tarczycy (wycięcie jej części lub całości). Plan leczenia dobiera się stosownie do uwarunkowań konkretnego pacjenta (wieku, planowanej ciąży, przeciwwskazania co do stosowania konkretnych substancji, fazy choroby).

Orbitopatia zwykle ustępuje samodzielnie po wprowadzeniu leczenia tarczycy. Czasem jednak konieczne jest stosowanie dodatkowych środków, w tym np. podawanie glikokortykosteroidów. Lekarz może też zalecić napromienianie oczodołów, a w bardziej skomplikowanych przypadkach – leczenie operacyjne.

Jakie zmiany należy wprowadzić w życiu przy chorobie Gravesa-Basedowa?

Przypadłość ta wymaga istotnych zmian w codziennym funkcjonowaniu. Często zaleca się zwiększenie liczby posiłków nawet do 7 na dobę przy stosowaniu zdrowych, wysokoenergetycznych produktów, w tym orzechów, suszonych owoców czy olejów roślinnych. Zwiększone ryzyko katabolizmu oraz osteoporozy są przesłanką, aby spożywać odpowiednią ilość białka (około 15% energii powinno pochodzić z tego makroskładnika), a także produktów bogatych w wapń. Należy za to omijać produkty wysoko przetworzone, cukry proste oraz niezdrowe tłuszcze. Zaleca się również raczej unikanie alkoholu.

Czy chorobę Gravesa-Basedowa da się skutecznie wyleczyć?

Przypadłość ta ma charakter przewlekły, więc nie da się jej skutecznie wyleczyć. Ewentualne leczenie radioaktywnym jodem lub operacyjne prowadzi z kolei do niedoczynności tarczycy, co wymaga stosowania hormonów tego gruczołu, aby zachować je na odpowiednim poziomie. Niezależnie od tego – przy właściwie prowadzonej terapii, pacjent ma możliwość prowadzić w miarę normalny tryb życia. Ważna jest szybka diagnoza i podjęcie właściwego leczenia.