Półpasiec – przebieg choroby i leczenie

Świąd skóry może wynikać z różnych przyczyn. Czasem bywa on spowodowany poważnymi dolegliwościami, w których swędzenie jest tylko jednym z objawów. Symptomy te są charakterystyczne m.in. dla ospy wietrznej, ale i półpaśca. Co to za choroba? Czym się objawia i jakie są jej przyczyny? W końcu – jak wygląda jej leczenie? Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat – zapraszamy do przeczytania tego artykułu.

Czym jest półpasiec?

To rodzaj zakaźnej choroby wirusowej, charakteryzującej się ostrym przebiegiem. Głównym objawem, jakie daje półpasiec, jest wysypka występująca na skórze, która z jednej strony swędzi, a z drugiej – powoduje dolegliwości bólowe o wysokim natężeniu (w zależności od progu bólu pacjenta). Wywołuje ją wirus herpesvirus varicella zoster (VZV), odpowiedzialny również za ospę wietrzną. Dlatego właśnie na półpaśca najczęściej zapadają osoby po ospie. Czasem też może wystąpić po podaniu szczepionki na nią, ale to niezwykle rzadkie przypadki.

Jakie są przyczyny półpaśca?

Co do zasady – jeśli dana osoba już zaraziła się kiedyś VZV, to pozostaje ona jego trwałym nosicielem, a po przebyciu ospy wirus przechodzi w stan uśpienia. Oznacza to, że w pewnym momencie mogą zaistnieć warunki dogodne dla jego aktywacji, co skutkuje rozwojem choroby. Zauważa się przy tym, że na dolegliwość tę najczęściej chorują osoby po 50. roku życia, a im bardziej zaawansowany wiek, tym wyższe ryzyko jej przebycia.

Oprócz tego jednak półpasiec może wystąpić m.in. u ludzi:

• chorujących z powodu nowotworu złośliwego,
• leczonych metodą immunosupresyjną,
• przyjmujących statyny,
• chorujących na cukrzycę,
• zakażonych wirusem HIV.

Chorobą tą można się też zarazić. Dzieje się to rzadko, ale zawsze przez kontakt z wydzieliną z wysypki, więc najczęściej przez bezpośredni dotyk osoby chorej (np. przy podaniu ręki, która wcześniej dotykała zmian na skórze).

Objawy półpaśca

Należy wiedzieć, że dolegliwość ta ma kilka stadiów, w tym fazę:

• zwiastunową,
• wysypkową,
• strupienia,
• gojenia.

Jakie są pierwsze objawy półpaśca? W fazie zwiastunowej charakterystyczne jest osłabienie organizmu, bóle głowy i gardła. Dodatkowo podnosi się temperatura ciała (może wystąpić wysoka gorączka). Konkretne obszary skóry z kolei zaczynają mrowieć, piec, a w ich obrębie pojawia się także świąd i uczucie drętwienia. Zwykle występują one po jednej stronie ciała. Wzdłuż tej (pionowej) linii pojawiają się również dolegliwości bólowe – wirus bowiem atakuje nerwy. Często etap ten trwa ponad tydzień albo nawet kilka tygodni.

W fazie wysypkowej półpasiec daje typowe objawy dla tej choroby – rumień i grudki w formie skupisk. Z nich wykształcają się zwykle w ciągu doby pęcherzyki wypełnione przezroczystą lub białawą wydzieliną. Są one bolesne, ale i piekąco-swędzące. Dodatkowo występują nerwobóle. Należy nadmienić, że rzadko kiedy dolegliwość ta przebiega bez pojawienia się wysypki.

Po około tygodniu (czasem nieco dłuższym czasie) następuje faza strupienia. Pęcherzyki wysychają i powstają na ich miejscu skrzepy. Po kilku dniach zaś zaczynają one odpadać, a skóra zaczyna się goić. Faza ta trwa nawet do 3-4 tygodni.

Możliwe powikłania po półpaścu

Półpasiec, co warto mieć na uwadze, może powodować pewne powikłania. Ze względu na fakt, że wirus atakuje nerwy, do najczęstszych należy tzw. neuralgia popółpaścowa. Przejawia się przewlekłym bólem w obrębie wcześniejszych zmian skórnych. Zwykle objawy te występują u osób starszych – szacuje się, że co 10 osoba po 60. r. ż. zmaga się z tymi dolegliwościami.

Ponadto może dojść do uszkodzenia nerwów ocznych i usznych, co rzutuje na wzrok i słuch. Typowe są także nadkażenia bakteryjne zmian. Z tego powodu duże znaczenie ma właściwe leczenie półpaśca.

Jak leczyć półpaśca?

Kluczowa jest właściwa diagnostyka, tym bardziej że 1. faza choroby daje atypowe objawy, jakie mogą być mylone z innymi dolegliwościami. Do rozpoznania natomiast najczęściej dochodzi już w momencie wystąpienia zmian skórnych. Gdy one jednak nie występują – przeprowadza się badanie specyficznych przeciwciał IgM.

Po zdiagnozowaniu półpaśca lekarz zazwyczaj przepisuje leki. Stosuje się preparaty o działaniu przeciwwirusowym, łagodzące objawy oraz chroniące przed namnażaniem się wirusa. Dodatkowo nierzadko zaleca maści i aerozole do pielęgnacji zmian oraz zabezpieczające je przed nadkażeniem bakteryjnym.

Poza tym – jeśli dolegliwości bólowe są trudne do zniesienia, lekarz może polecić stosowanie leków przeciwbólowych, dostępnych w aptekach.

Oprócz tego wyróżnia się też domowe sposoby łagodzenia objawów choroby. Zmiany można np. przemywać wywarem z mięty czy stosować kompresy z liści siedmiopalecznika. Duże znaczenie ma również regularna zmiana pościeli i ręczników, a także właściwa higiena.

Półpasiec – najważniejsza jest profilaktyka

Co do zasady – u osób, które przebyły ospę, istnieje duże ryzyko, że półpasiec w pewnym momencie wystąpi. Warto jednak wiedzieć, że w 2023 roku została opracowana szczepionka chroniąca przed ponownym aktywowaniem się wirusa VZV, a tym samym – rozwinięciem się tej dolegliwości. Zaleca się przyjęcie jej zwłaszcza osobom po 50. r. ż., jak i młodszym, cierpiącym z powodu obniżonej odporności. Dbanie o prawidłowe funkcjonowanie systemu immunologicznego również może zmniejszyć ryzyko zapadnięcia na tę chorobę.